België heeft de Europese doelstellingen inzake de inzameling van elektrische en elektronische apparaten nog niet bereikt

België is geen slechte leerling wat inzameling en recyclage van Afgedankte Elektrische en Elektronische Apparatuur (AEEA) betreft, hoewel er nog altijd stromen zijn die tot op heden niet gedocumenteerd zijn. In het licht van de Europese richtlijn die de inzameldoelstellingen voor AEEA definieert, stelde Recupel Deloitte aan om de massabalans 2016 voor AEEA in België bij te werken en te verfijnen. Uit de studie blijkt dat de Europese inzameldoelstelling van 65% van de hoeveelheid dat op de markt werd gebracht, bereikt kan worden als alle betrokken partijen op een efficiënte en georganiseerde manier samenwerken. Als hoofdrolspeler in de inzameling staat Recupel reeds in voor de inzameling en recyclage van ongeveer 45% van de op de markt gebrachte apparaten. Toch blijft de hoeveelheid niet geregistreerde en niet gedocumenteerde stromen hoog en zijn ze goed voor 30% van de totale hoeveelheid. Genoeg om alle spelers die betrokken zijn bij de inzameling ertoe aan te zetten concretere maatregelen te nemen voor de inzameling en recyclage van AEEA nu de circulaire economie op het punt staat om door te breken in onze maatschappij.

De stroom afgedankte elektrische en elektronische apparatuur kent een snelle groei in Europa. Op vraag van Recupel werd een werkgroep opgericht bestaande uit Coberec, Go4Circle, EERA[1] en de gewestelijke overheden. Het studiebureau Deloitte stelde in opdracht van Recupel de massabalans op om zo een overzicht te krijgen van alle stromen.

_{Tabel: Deze balans bestaat uit 4 hoofddelen, uitgedrukt in kiloton: de hoeveelheid die op de markt gebracht werd (266.21 kt), de geregistreerde stromen (128.94 kt), de niet geregistreerde gedocumenteerde stromen (52.78 kt) en de niet geregistreerde niet gedocumenteerde stromen die goed zijn voor 31,74% van de POM (84.49 kt).}

In 2016 kwam ongeveer 68% van de hoeveelheid op de markt gebrachte toestellen ofwel in geregistreerde stromen terecht ofwel in niet geregistreerde maar wel gedocumenteerde stromen. Dit is goed nieuws in verhouding tot de Europese verplichtingen inzake elektro, want deze eisen een inzameling van 65% van de op de markt gebrachte apparaten met het oog op hergebruik of recyclage tegen 2019. Nog goed nieuws is dat Recupel, in 2016 reeds goed was voor de inzameling en recyclage van ongeveer 45%.

Als je weet dat een elektrisch of elektronisch apparaat dat correct ingezameld wordt ook tot 90% correct gerecycleerd kan worden als herbruikbare grondstof, dan doen we graag extra inspanningen voor de inzameling. Bij Recupel stellen we alles in het werk om de inzameling van elektro te verbeteren, via onze inzamelpunten, de recyclageparken en de Kringwinkels”, zo benadrukt Peter Sabbe, CEO van Recupel. We hebben geluk in België. De circulaire economie is voor onze regering een prioriteit geworden en we zien dat het concept vorm krijgt in verschillende burgeractiviteiten. Deze verandering moet nu geïmplementeerd worden op alle besluitvormingsniveaus, bij alle spelers die betrokken zijn bij de inzameling van AEEA. Het is tijd om België om te vormen tot een echte stadsmijn

Een eerste aandachtspunt is de registratie van de 20% die vandaag reeds gedocumenteerd kan worden maar nergens officieel geregistreerd wordt en dus ook niet meegeteld wordt. AEEA in schroot bijvoorbeeld biedt heel wat mogelijkheden om het gerapporteerde volume te verhogen.

Van een afvalcyclus naar een circulaire cyclus

In het totaal werd 48,44% van de POM geregistreerd, wat overeenkomt met 128,94 kt van de AEEA. Naast de Recupel stromen (44,72%) tellen we de kilotonnen elektronische en elektrische apparaten die ingezameld en gerecycleerd worden op basis van de aangiftes van 10 ondernemingen in hun individuele plannen (0,64% van de POM), de aangiftes via de rapporteringstool BeWeee[1] (1,78% van de POM) en de afvalregisters van bedrijven (1,30% van de POM). België is een van de sterkst presterende landen wat de inzameling en recyclage van elektroafval betreft. Deze prestatie is echter enkel mogelijk wanneer het afval op een gecontroleerde manier ingezameld wordt. Bij deze vorm van inzameling is de rapportering van cruciaal belang.

Alleen kunnen we de Europese doelstellingen niet bereiken. Het is noodzakelijk dat alle spelers binnen de sector van de inzameling rond de tafel gaan zitten om strengere rapporteringsregels op te stellen en meer controles in te voeren. De wettelijke rapporteringsplicht bestaat, maar deze wordt niet door iedereen nageleefd waardoor de niet gedocumenteerde afvalstromen kunnen toenemen. Waar gaat dit afval naartoe? Wordt het correct verwerkt? Worden de recyclagedoelstellingen op de juiste manier bereikt? Vandaag blijven nog te veel vragen onbeantwoord, betreurt Peter Sabbe.

Naar een betere registratie van gedocumenteerde stromen

De uitdagingen inzake inzameling van AEEA blijven echter groot. Binnen de niet geregistreerde maar wel gedocumenteerde stromen (ongeveer 20% van de POM) kan een aanzienlijk deel teruggevonden worden in het schroot en apparaten die verzonden werden voor export. AEEA in schroot vertegenwoordigt 24.13 kt (9,06% van de POM) op de massabalans. Het is hoofdzakelijk afkomstig van de niet geautoriseerde ontmanteling van apparatuur door lokale schroothandelaars. Binnen deze stroom vertegenwoordigen het “Groot witgoed” (wasmachines, vaatwassers enz.) en de “koel- en vriesapparaten" (koelkast, diepvries enz.) het grootste deel van de apparaten. Deze laatste worden dan niet gedepollueerd en behouden hun schadelijke stoffen die extreem gevaarlijk zijn voor het milieu.

De wereldwijde dimensie van afval mag niet verwaarloosd worden, vooral wanneer ze gelinkt is aan de export. In sommige gevallen worden deze afgedankte apparaten, al dan niet legaal, geëxporteerd. Apparaten die nog functioneren ontsnappen zo aan de inzameling in België. Het gaat bijvoorbeeld om informaticamateriaal dat uitgevoerd wordt om in het buitenland als tweedehands gebruikt te worden via leasingmaatschappijen en makelaars. Deze worden niet geïdentificeerd als ondernemingen die betrokken zijn bij de inzameling van AEEA en zij doen dan ook geen aangifte via de geregistreerde stromen. Een controlemaatregel die overwogen zou kunnen worden is een samenwerking tot stand brengen met de douane om het wegtransport van de AEEA te kunnen identificeren.

30% van het op de Belgische markt gebrachte elektro blijft onvindbaar

De niet geregistreerde en niet gedocumenteerde stromen zijn goed voor een zorgwekkend percentage van 30% van de POM. Helaas beschikken we over slechts heel weinig informatie over deze niet gedocumenteerde stromen. De invoering van een registratiesysteem zou het mogelijk maken om deze onzichtbare stromen tegen te gaan. Binnen deze onrustwekkende context wil Recupel een oproep doen aan alle spelers om het spel van de inzameling en de recyclage te spelen volgens de strenge regels en met de regelmatige controles om zo de doelstellingen die Europa vooropstelde te kunnen behalen.

Naar een centralisatie van de gegevens van de rapportering van AEEA

De ambitie van Recupel bestaat erin bij te dragen tot de ontwikkeling van het circulaire economische model in België. 

Dit economische model berust op een collaboratief model waarbij verschillende spelers, al dan niet van eenzelfde sector, betrokken zijn. Alleen samen kunnen we een extreem efficiënt nieuw ecosysteem voor recyclage en rapportering van afval creëren.

De verplichting tot terugname is een realiteit, maar op dit moment wordt deze nog niet toegepast door alle spelers. Bepaalde stromen blijven niet gedocumenteerd en verdwijnen in de natuur, wat nefast is voor zowel de maatschappij als het milieu. De rapporteringstool BeWeee kan beschouwd worden als een van de mogelijke oplossingen om de aanwezige hoeveelheden in deze stroom correct te rapporteren. Het juiste volume afgedankte elektrische en elektronische apparaten rapporteren wordt een noodzaak waaraan geen enkele speler kan ontsnappen als we ervoor willen zorgen dat dit afval correct hergebruikt of gerecycleerd wordt om er de grondstoffen uit te halen die we zo nodig hebben voor onze Belgische economie.

Het is dus aangewezen om concrete en dwingende maatregelen in te voeren voor de rapportering van de afvalstromen. Bijvoorbeeld door de rapporteringsregels aan te passen, zodat de tussenpersonen verplicht zijn hun volumes te rapporteren. Andere initiatieven moeten ook komen van de centra voor hergebruik die aanzienlijke volumes elektronische apparaten voorbij zien komen. Deze centra zijn in volle uitbreiding, want ze kennen een groot succes. Ze zouden dus kunnen helpen om meer details te krijgen over de stromen die tot hiertoe helaas nog onbekend blijven.

Aarzel niet om ons te contacteren indien u de volledige Deloitte studie wenst.

_{[1] European Electronics Recyclers Association}

_{[1] BeWeee is een rapporteringstool die bedoeld is voor de spelers van de inzamel- en recyclageketen die geen partners zijn van Recupel. BeWeee wordt beheerd door de drie gewestelijke autoriteiten waarmee de spelers die betrokken zijn bij de inzameling en recyclage van AEEA zich moeten aansluiten met hun aangifteverplichting van AEEA. De bedoeling van het ter beschikking stellen van een bijkomende rapporteringstool is een betere update krijgen van de afvalstromen om het gewest en België te helpen de inzameldoelstellingen van de Europese Unie te bereiken.}