Meer dan 200.000 koelkasten en diepvriezers vermist: incorrecte recyclage zorgt voor enorme milieuschade

Onderzoek van Recupel vzw, verantwoordelijk voor de inzameling en verwerking van afgedankte elektr(on)ische apparaten en lampen, toont aan dat meer dan 200.000 koelkasten en diepvriezers jaarlijks niet bij een erkende verwerker terechtkomen. Een koelkast bevat schadelijke koelvloeistoffen en blaasgassen. Bij een foute ontmanteling ontsnappen die schadelijke gassen waardoor ze de ozonlaag afbreken en de aarde opwarmen. De milieuschade per foutief verwerkt apparaat staat gelijk aan de CO2-uitstoot die 1 autorit van 7.500 kilometer veroorzaakt. De 226.524 vermiste koelkasten veroorzaken een equivalente CO2-uitstoot van 42.394 toertjes rond de wereld met een dieselwagen.  

In 2018 werden 686.459 koelkasten en diepvriezers op de markt gebracht. 5% van de oude toestellen kreeg een tweede leven en is nog steeds in gebruik. 425.612 apparaten kwamen bij Recupel of partners terecht voor een correcte recyclage. In 2018 waren er zo’n 226.524 koelkasten en diepvriezers vermist. Ze kwamen niet in ons circuit terecht: door de fabrikant, verkoper of consument werden ze niet afgegeven aan Recupel of ze kregen geen tweede leven. Dit heeft aanzienlijke gevolgen voor het milieu.  

Het milieu verliest tweemaal

Een koelkast bevat schadelijke koelvloeistoffen en blaasgassen. Als die onzorgvuldig worden verwijderd, kunnen ze de ozonlaag afbreken en de aarde opwarmen. 1 foutief verwerkt apparaat staat gelijk aan de CO2-uitstoot van 1 autorit van 7.500 kilometer. De milieuschade op jaarbasis is navenant: het ontsnappen van de koelvloeistoffen en blaasgassen van de 226.524 vermiste koelkasten is vergelijkbaar met een CO2-uitstoot van 1.698.930.000 km rijden met een dieselwagen of maar liefst 42.394 toertjes rond de wereld.

Bovendien kan Recupel 98% van de materialen in een koelkast via innovatieve recyclagetechnieken recupereren. Als de koelkasten niet in het Recupel circuit terecht komen, kan dit hoge recyclageresultaat niet gegarandeerd worden.

“Dat er vandaag meer dan 200.000 koelkasten en diepvriezers niet in het Recupel circuit terugkomen, zorgt ervoor dat het milieu tweemaal verliest. Enerzijds berokkent een incorrecte ontmanteling directe milieuschade: de schadelijke koelvloeistoffen en blaasgassen die ontsnappen tasten de ozonlaag aan en dragen bij aan het broeikaseffect. Anderzijds is het cruciaal dat we de waardevolle grondstoffen die in koelkasten zitten, zoals bijvoorbeeld koper, ijzer en aluminium, maximaal recupereren. Zo worden we minder afhankelijk van de vervuilende, klassieke mijnbouw voor grondstofwinning,” licht Peter Sabbe, CEO van Recupel, toe.

Winst boven milieu

Maar waar wringt dan het schoentje? Volgens de wet hebben fabrikanten van elektrische en elektronische toestellen de verplichting om afgedankte apparaten in te zamelen en op een correcte manier te verwerken en te recycleren. Hiertoe werd het beheersorganisme Recupel opgericht om dit in goede banen te leiden. Er is echter een stroom afgedankte apparaten die buiten de Recupel-kanalen wordt ingezameld en verwerkt.

Oude koelkasten bevatten kostbare metalen, zoals koper. Schroothandelaars betalen €15 per afgedankt apparaat aan keukenbouwers en elektrohandelaars om deze kostbare materialen uit de koelkast te halen. Die materialen verhandelen ze opnieuw. Zowel retailers als schroothandelaars kiezen voor winst ten nadele van het milieu. Dit is de reden waarom het grijze circuit in stand wordt gehouden.

 “Schroothandelaars en retailers kiezen vandaag té vaak voor een snelle winst en niet voor het milieu. Dit grijze circuit zorgt ervoor dat vele koelkasten onder de radar verdwijnen en niet op een correcte manier verwerkt worden. De eenmalige monetaire winst zorgt voor een tweevoudig verlies voor het milieu: waardevolle grondstoffen gaan voor recyclage verloren en schadelijke stoffen komen in het leefmilieu terecht,” zegt Peter Sabbe van Recupel.  

Om de retailers te overtuigen samen te werken met Recupel, heeft de vzw het kwaliteitslabel ‘Hier recycleren we goed’ op de markt gebracht. Dit zorgt ervoor dat de consument, bij aankoop van een nieuwe koelkast, weet bij welke handelaars hij zijn oude koelkast met een gerust hart kan achterlaten.

“We zijn blij dat veel keukenbouwers en elektrohandelaars onze actie ondersteunen. Voor wie de bescherming van ons milieu hoog in het vaandel draagt, is het de enige correcte optie. Toch merken we in onze gesprekken dat niet alle retailers dit gedachtegoed aanhangen. Of het nu uit gemakzucht of uit winstbejag is, het valt ten zeerste te betreuren dat niet iedereen zich achter onze campagne schaart, ” licht Peter Sabbe toe.

Het actuele overzicht van de bevestigde inzamelpunten, vindt u via vermistekoelkasten.be.

Samenwerking = cruciale basis voor de circulaire economie 

Om dit probleem aan te pakken is het essentieel dat alle spelers die betrokken zijn in dit proces hun steentje bijdragen, zowel retailers als schroothandelaars. Maar ook de consument speelt een belangrijke rol door zijn of haar oude koelkast of diepvriezer binnen te brengen in één van de erkende inzamelpunten van Recupel: werkt het toestel nog, dan kan de consument naar de buurtkringwinkel. Bij aankoop van een nieuw toestel, kan hij zijn oud toestel afgeven aan een retailer met het kwaliteitslabel ‘Hier recycleren we goed’. Uiteraard kan de consument ook nog steeds terecht in het recyclagepark voor zijn oude of kapotte toestellen af te danken.

Met de guerillacampagne ‘Vermiste Koelkasten’, die vanaf 16 september loopt, brengt Recupel de problematiek tot in de straat om de consument te duiden op de omvang hiervan en hoe hij zijn steentje kan bijdragen. Voor meer informatie: vermistekoelkasten.be